Peter Gay
İnceleme
Çev. Kerime Dalyan
Yapı Kredi Yayınları
Temmuz 2023, İstanbul
112 s.
1923’te Berlin’de dünyaya gelen Tarihçi, Eğitimci, Yazar Peter Gay, 1941’de ailesiyle birlikte Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti. Columbia ve Yale Üniversitelerinde siyaset bilimi ve tarih dersleri verdi. New York Halk Kütüphanesi Akademisyenler ve Yazarlar Merkezinin ilk direktörü oldu. 2004 yılında AHA (American Historical Association) tarafından, tarih alanında yaptığı çalışmalardan ötürü Onur Ödülü’ne layık görülen Gay, bugüne kadar yirmi beş kitap yazdı. 2015 yılında New York’ta yaşamını yitirdi.
İlk olarak Yale University Press tarafından yayımlanan Why The Romantics Matter, (Romantikler Neden Önemlidir?) Türkçeye Kerime Dalyan tarafından çevrilerek Yapı Kredi Yayınları tarafından okurla buluşturuldu.
Önsöz ve Sonsöz’ün dışında kitap beş bölümden oluşuyor: Dünyanın Yeniden Büyülenmesi, Romantik Psikoloji, Eğitimci Olarak Aracılar, Sanatçı İçin Sanat, Beethovenli Yıllar.
Yapıtında romantizmin doğasına ve köklerine ilişkin yeni ve özgün düşünceler ortaya koyan Peter Gay, 18. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar resim, edebiyat, müzik alanında öne çıkan sanatçıların yan sıra ilahiyatçıların, eleştirmenlerin, düşünürlerin, galeri müdürlerinin, sanat tüccarlarının izlerini sürerek romantizm akımını inceliyor. Romantizmi tanımlamanın en sağlıklı yolunun onu tek bir romantizm değil farklı “romantizmler” olarak kavramlaştırmaktan geçtiğini savunuyor.
Önsöz’de “Eğer on sekizinci yüzyıl filozoflarını bir aile olarak tahayyül edebilirsek romantik çağdaki romancıları, ressamları ve eleştirmenleri, birbiriyle belki çelişen ama özünde kesinlikle ortak nitelikler gösteren bir dizi aile olarak düşünebiliriz.” (s. 10) diyerek romantikleri bir araya getirdiği aile dizisine Novalis’le başlıyor, Beethoven’a kadar geliyor. Sonsöz’de sözlerini “İnsafsızca unutulan şey, asırlık gelenekleri sorgulayanın, romancılara, şairlere, bestecilere, ressamlara, oyun yazarlarına ve mimarlara, tutkularının nereden kaynaklandığını ve halen o dünyada yaşadıklarını ilk öğreteninin zengin romantik miras olduğu gerçeğidir.” (s. 102) diyerek romantik mirasın öneminin altını bir kez daha çizerek sonlandırıyor.
.