16 Temmuz 2024
Çocuklarla, Kitaplarla Yolculuklar
Bizim Çağ Edebiyat’ın kitap önerisi davetini mutlulukla kabul ettim. Bu sıcak yaz günlerinde çocuklara ve gençlere hangi kitapları önerebilirim? Hemen kütüphaneme girdim. Okuduğum kitapları raflardaki yerlerinden alıp alıp bıraktım. Bir kucak dolusu kitapla çalışma masama döndüm. Kitaplar güzeldir. Hayatımızı da güzelleştirir.
Jules Verne’den Denizler Altında Yirmi Bin Fersah
Fransa’da dünyaya gelen (1828) Jules Verne, denizcilik geleneği olan bir ailenin çocuğudur ve bu durum onun yazın hayatını derinden etkiler. Küçük bir çocukken gemilerde tayfalık yapmak için evden kaçar ama yakalanıp ailesine teslim edilir. Hukuk öğrenimini yarım bıraktığı için ailesiyle çatışır, ailesi maddi desteğini çekince öykülerini satarak para kazanmaya çalışır. Çabalarının karşılığını alır, romanları beğeniyle karşılanır ve Verne onlar sayesinde zengin bir adam olur. Büyük bir yat satın alarak Avrupa’nın çevresini yatıyla dolaşır.
Yazar dostu George Sand’dan gelen bir mektup, Verne’yi Denizler Altında Yirmi Bin Fersah’ı yazmak üzere harekete geçirir, Kaptan Nemo’yu yaratmasına aracılık eder. George Sand, mektubunda “Bizi yakın zamanda okyanusun derinliklerine götüreceğinizi umut ediyorum,” der. Kitap, 1870 yılında okurla buluşur.
1866 yılında dünya denizlerinde çeşitli gemiler tarafından gözlemlenen bir deniz canavarı ortaya çıkar. Bir balinadan katbekat büyük ve hızlı olan bu canavar; kimi deniz kazalarından, gemilerin kaybolmasından sorumlu tutulur. Bu durum bilim dünyasında tartışmalara yol açar. Bunun üzerine Birleşik Devletler harekete geçer ve bir savaş gemisini canavarın peşine düşmek üzere sefere hazırlar. Paris Doğa Tarihi Müzesinden Profesör Aronnax, sadık hizmetkarı Conseil ve Kanadalı zıpkıncı Ned Land da bu sefere katılır. Kaptan Nemo’nun eline düşmeleriyle başlayan olaganüstü maceralar onları beklemektedir.
Denizler Altında Yirmi Bin Fersah, Jules Verne, Çevirmen: B. Günen, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul 2019., 532 sayfa.
Kitabın bu baskısını ebeveynler için öneriyorum. Çocukluğumuzda okuduğumuz kitapları zaman zaman yeniden okumak gerekiyor. Bilgilendirici, eğlendirici, heyecan verici bir kitap. Kitabı okurken 1870 yılından günümüze kadar gelmesinin ve hâlâ okunuyor olmasının gizemini de çözeceksiniz.
Kitabın on yaş ve üstü çocuklar için kısaltılmış (Mundi Yayınları, İstanbul 2022, 144 sayfa) bir baskısı da var. Çocuklar, onları denizlerin altındaki sırrı çözmeye çağıran bu maceralı yolculuğu sevecektir.
Domingo Yayınları’nın “Hepsi Sana Miras” serisinin altıncı kitabı olarak okurla buluşturulan Denizler Altında Yirmi Bin Fersah’ta (Resimleyen: F. Nergin, Çeviri: E. Ülgen Dal, 2014 İstanbul, sayfa sayısı: 104, 9 yaş ve üstü) ise Amerikalı yazar ve eğitim aktivisti Dave Eggers, Verne’nin bu ünlü bilimkurgu klasiğini günümüze taşıyarak on dört yaşındaki Consuelo’nun gözünden yeniden anlatıyor. Ünlü okyanus bilimci Arronax ve ekibi, okyanuslarda terör estiren su altı canavarını avlamak için denize açıldıklarında Kaptan Nemo ile tanışacaklar, Consuelo ve Arronax için asıl macera ondan sonra başlayacaktır.
Kitabı, çocuklarla birlikte okuduğumuzda üzerinde konuşacağımız çok şey olduğunu fark edeceksiniz. Geçmişin bugüne nasıl aktarıldığını, geçmiş ile bugünün değerlerinin ve bakış açılarındaki farkların neler olduğunu görebileceksiniz.
Mark Twain’den Huckleberry Fin’in Maceraları
Huckleberry Fin’in Maceraları, Mark Twain
Çeviri: Bülent O. Doğan
Türkiye İş Bankası Yayınları 2019 İstanbul
367 sayfa.
Amerikalı yazar Mark Twain’in ilk kez 1884 yılında okurla buluşan Huckleberry Finn’in Maceraları adlı kitabı, Twain’in en iyi yapıtı olarak kabul edilir. Kitap, 1876’da yayımlanan Tom Sawyer’in Maceraları adlı kitabın devamı niteliğindedir.
Eğitimsiz, batıl inançlara sahip ama iyi kalpli bir çocuk olan Huck; işsiz, güçsüz, ayyaş babasından kaçar. Kendisi gibi kaçak olan siyahî köle Jim’le birlikte Mississiple nehri boyunca macera dolu bir yolculuk yapar. Romanın başlıca temasının kölelikle özgürlük arasındaki çatışma olduğunu da belirtmeden geçmek istemem.
Kitabın bu baskısı ebeveynler için. Çocuklarla birlikte okunmasını öneriyorum. Onlarla kitap üzerine söyleşmenin güzel olacağını düşünüyorum. Kitabı hangi yönleriyle sevdiler, değiştirmek istedikleri bölümler var mı, olaylar farklı olarak nasıl gelişebilirdi gibi sorularla çocuklar eleştirel okumaya yönlendirilebilir.
Kitabın Türkiye İş Bankası Yayınları’ndan Renkli Çocuk Klasileri adı altında çıkan, 8 yaş ve üzeri okur kitlesini hedefleyen 48 sayfalık bir baskısı da var.
Faruk Duman’dan Kelile ve Dimne
Kelile ve Dimne
Faruk Duma
Yapı Kredi Yayınları
2024 istanbul
85 sayfa.
Beydeba; M.Ö. 1. yüzyılda yaşamış bir Hint bilgesi ve fabl yazarıdır. Bir gün Hindistan Kralı Debşelim’in huzuruna çağrılır. Kral, halkıyla arasında sarsılan güven duygusunu nasıl sağaltacağını düşünmektedir. Bu nedenle Beydaba’ya kimi sorular yönelltir. Beydaba da ona hayvan masalları anlatarak kimi öğütler verir.
Eski sözlü kültürün yarattığı bir insanlık mirası olan Kelile ve Dimne, adını iki çakaldan alır. Bu çakallardan Kelile dürüstlüğü, Dimne hilebazlığı simgeler. Kitap, La Fontaine fabllerinden kimilerinin de asıl kaynağı niteliğindedir.
Faruk Duman, birçok yapıta esin kaynağı olan Kelile ve Dimne’yi çocuklar için yeniden yazmış. Duman, kitabın önsözünde şöyle diyor: “Bu çalışmayı yaparken masalların özünü, Beydeba’nın anlatım özelliklerini korumaya ama dilin de bugünün dünyasına yakın durmasına özen gösterdim. Eski Doğu geleneğinin masalları, kanımca her çağda yeniden yo- rumlanmalı ve her yeni kuşakta yeniden okunmalıdır.”
Çocuklarla, gençlerle masallar üzerine konuşabileceğimiz bir kitap.
S. Mancuso ve A. Viola’dan Bitki Zekâsı
Bitki Zekâsı
S. Mancuso ve A. Viola
Çeviri: A. Çiftçi
Yeni İnsan Yayınları
2017, 4. Baskı, İstanbul
144 sayfa.
Uluslararası Bitkisel Nörobiyoloji Laboratuvarı’nın kurucusu, öğretim üyesi (Floransa Üniversitesi, İtalya) Stefano Mancuso, Gazeteci Alessandra Viola ile birlikte 2013 yılında yayımlanmasından sonra yirmiden fazla dile çevrilen, (özgün adı Yemyeşil) Fransızcada Bitkilerin Zekâsı adıyla yayımlanan (Türkiye’de de aynı adla yayımlandı.) bir kitap yazdı.
Stefano Mancuso, bir söyleşisinde “Tabiatın bir parçası olduğumuzu ve yaşamımızın tüm diğer canlı varlıkların yaşamına bağlı olduğunu acilen kavramamız gerekiyor. Mutlak biçimde bitkilere bağımlıyız; onlarsız yaşayamayız. Yediğimiz tüm besinleri, soluduğumuz oksijeni onlar üretirler; fosil enerjilerimizi de onlar üretmişlerdir.” diyor.
Bitkilerin zeki olduğunu ve iletişim kurabildiklerini dile getiren kitap, insanların bitkilere yönelik bütün yargıları sarsarak onlardan doğru bildiklerini bir kenara itmelerini istiyor. Zira bu kitapta yazılanları, bize çok önceden öğretilmiş bilgilerle anlamak mümkün değildir.
Bitkiler hakkında bilmediklerimiz öyle çok ki. Çocukluğumuzda birçoğumuz fabllardan etkilenip bitkileri de konuşturmaya çalışmışızdır. Onları anlamak ve neler konuştuklarını öğrenebilmek için onlar hakkında bilinen gerçekleri öğrenmemiz gerekiyor. Bu kitap da bunun için ideal. Kitap oldukça ilginç bilgilere yer veriyor. Örneğin engizisyon sırasında, cadılıkla suçlanan kadınların iksirlerinde kullandıklarına inanılan bitkilerin de – sarımsak, maydanoz ve rezene- onlarla birlikte yargılandıklarını öğreniyoruz.
12 yaş ve üzeri için güzel bir kitap olabileceğini düşünüyorum. Bitkilerin dünyasına adım atmaya için hazır mısınız?
Neil Gaiman’dan Koralin
Koralin
Neil Gaiman
Çeviri: Niran Elçi
İthaki Yayınları
2019, İstanbul
148 sayfa.
Koralin; heyecan verici, güzel bir fantastik roman.
Koralin’in annesi ve babası, başlarından aşkın işleri nedeniyle ona karşı oldukça ilgisizdir. Yeni taşındıkları evde Koralin kendisini yalnız hisseder. Evde arkasında tuğlalar olan bir kapıyla karşılaşır. Kapıyı açtığında önünde uzun, karanlık bir tünel uzanır. Tüneli geçtiğinde ulaştığı evde onu kendi anne ve babasına çok benzeyen düğme gözlü bir kadının ve erkeğin beklediğini görür. Bu kadın ve erkek, Koralin’in sonsuza kadar kendileriyle kalmasını istemektedirler. Düğme gözlü bu insanların dünyasında her şey başlangıçta Koralin’e çok çekici gelir oysa onu bekleyen büyük bir tuzak vardır. Başına gelecekleri Karolin’i korkutur ancak o, cesur bir kızdır. Bilir ki “Bir şeyi korkmana rağmen yapıyorsan bu, cesurcadır.” O, hayal dünyası zengin bir çocuktur. Kurduğu hayaller belki de onun karşılaştığı zorluklarla kendince baş etme biçimidir.
Kitap, Henry Selick tarafından 2009 yılında sinemaya da uyarlanır, bir animasyon filmi olarak çocukların karşısına çıkar. Kitabı okuduktan sonra filmini de izlemek keyifli olabilir. Öneririm.
.